Ang mga taong may sakit sa kidney ay kailangang maging maingat sa kanilang kinakain. Ang ilang mga pagkain ay maaaring makatulong sa pagpapabuti ng kalusugan ng kidney, habang ang iba naman ay maaaring makasama.

Ang mga prutas at gulay ay mahalagang bahagi ng isang balanseng diyeta. Nagbibigay sila ng mga bitamina, mineral, fiber, at antioxidants na kailangan ng ating katawan para sa paglaban sa mga impeksyon at pagpapanatili ng malusog na timbang. Ngunit hindi lahat ng prutas at gulay ay pare-pareho ang epekto sa mga taong may sakit sa kidney. Ang ilan sa kanila ay maaaring magdulot ng pagtaas ng potassium, phosphorus, o sodium sa dugo, na maaaring makasama sa mga bato.

Sa artikulong ito, tatalakayin natin ang mga sumusunod:

• Mga mineral na dapat nating bantayan na maaaring makasama sa ating kidney
• Mga prutas na mainam sa ating kidney
• Mga prutas na hindi maiman sa ating kidney.
• Mga gulay na maiman sa ating kindey.
• Mga gulay na hindi maiman sa ating kidney at ang kanilang mga alternatibo.

Mga Mineral na Makakasama sa Kidney Kapag ang Mga Ito ay Tumaas sa Ating Katawaan

Ang potassium ay isang mineral na kailangan ng ating katawan para sa pagpapatakbo ng mga kalamnan at puso. Ngunit kung ang iyong mga bato ay hindi gumagana nang maayos, ang sobrang potassium sa dugo ay maaaring magdulot ng mga problema sa puso, tulad ng irregular heartbeat o cardiac arrest. Kaya dapat mong bantayan ang iyong pagkain ng mga prutas at gulay na may mataas na potassium, tulad ng saging, kamote, abokado, bayabas, at kamatis.

Ang phosphorus ay isang mineral na kailangan ng ating katawan para sa pagbuo at pagpapanatili ng mga buto at ngipin. Ngunit kung ang iyong mga bato ay hindi gumagana nang maayos, ang sobrang phosphorus sa dugo ay maaaring magdulot ng pagkalambot o pagkasira ng mga buto, o kaya naman ay pagkakaroon ng calcium deposits sa iba't ibang bahagi ng katawan. Kaya dapat mong bantayan ang iyong pagkain ng mga prutas at gulay na may mataas na phosphorus, tulad ng kalabasa, monggo, patani, sitaw, at okra.

Ang sodium o asin ay isang mineral na kailangan ng ating katawan para sa pagbabalanse ng tubig at presyon ng dugo. Ngunit kung ang iyong mga bato ay hindi gumagana nang maayos, ang sobrang sodium sa dugo ay maaaring magdulot ng pagtaas ng presyon ng dugo, pamamaga, o fluid retention. Kaya dapat mong bantayan ang iyong pagkain ng mga prutas at gulay na may mataas na sodium, tulad ng asparagus, celery, spinach, at olives.

Sa kabilang banda, mayroon ding ilang mga prutas at gulay na mainam sa may sakit sa kidney dahil nakakatulong sila sa pagbawas ng pamamaga, pagkontrol ng blood sugar, o pagpapababa ng cholesterol. Narito ang ilan sa kanila:

Ang Mga Prutas

Ang mga prutas ay mayaman sa bitamina, mineral, at antioxidants na makakatulong sa pagpapalakas ng immune system at pagpapabuti ng kalusugan. Ngunit hindi lahat ng prutas ay maaaring kainin ng mga taong may sakit sa kidney o may chronic kidney disease (CKD). Ang ilang prutas ay maaaring magdulot ng pagtaas ng potassium, phosphorus, o acid sa dugo, na maaaring makasama sa mga bato. Kaya mahalagang malaman kung anong mga prutas ang mainam at hindi mainam sa mga may sakit sa kidney.

Ang mga prutas na mainam sa mga may sakit sa kidney ay ang mga sumusunod:

- Mansanas: Ang mansanas ay mababa sa potassium at phosphorus, at mataas sa fiber at antioxidants. Ang mansanas ay nakakatulong din sa pagkontrol ng blood sugar at cholesterol levels.

- Cranberries: Ang cranberries ay kilala sa kanilang anti-inflammatory at anti-bacterial properties na nakakapag-prevent ng urinary tract infections (UTIs) na madalas na komplikasyon ng CKD. Ang cranberries ay mababa rin sa potassium, phosphorus, at sodium.

- Blueberries: Ang blueberries ay isa sa pinakamataas na antioxidant content na prutas. Ang antioxidants ay nakakapag-protect sa mga cells mula sa oxidative stress na sanhi ng free radicals. Ang blueberries ay mababa din sa potassium at phosphorus.

- Strawberries: Ang strawberries ay mayaman sa vitamin C, folate, manganese, at antioxidants. Ang strawberries ay nakakatulong din sa pagbawas ng inflammation at pagpapababa ng blood pressure. Ang strawberries ay mababa rin sa potassium at phosphorus.

- Grapes: Ang grapes ay mayaman sa resveratrol, isang antioxidant na nakakapag-improve ng blood flow at kidney function. Ang grapes ay nakakatulong din sa pagpapababa ng uric acid levels na maaaring makaapekto sa kidney stones. Ang grapes ay mababa rin sa potassium.

Ang mga prutas na hindi mainam sa mga may sakit sa kidney ay ang mga sumusunod:

- Saging: Ang saging ay mataas sa potassium, isang mineral na kailangan ng katawan para sa normal na nerve at muscle function. Ngunit ang sobrang potassium ay maaaring makasama sa puso at bato. Ang mga taong may sakit sa kidney ay hindi kayang i-regulate ang kanilang potassium levels nang maayos, kaya dapat nilang iwasan ang saging.

- Avocado: Ang avocado ay isa sa pinakamasustansyang prutas, ngunit hindi ito angkop para sa mga may sakit sa kidney. Ang avocado ay mataas sa potassium, phosphorus, at fat. Ang phosphorus ay isang mineral na kailangan para sa bone health, ngunit ang sobrang phosphorus ay maaaring makaapekto sa calcium absorption at magdulot ng bone problems. Ang fat naman ay maaaring magpataas ng cholesterol levels at magdulot ng heart problems.

- Kamatis: Ang kamatis ay mayaman sa lycopene, isang antioxidant na nakakapag-prevent ng prostate cancer. Ngunit ang kamatis ay mataas din sa potassium at acid. Ang acid ay maaaring makaapekto sa acid-base balance ng katawan at magdulot ng metabolic acidosis, isang kondisyon kung saan ang dugo ay naging sobrang acidic.

- Dalandan: Ang dalandan ay mayaman sa vitamin C, isang bitamina na kailangan para sa immune system at wound healing. Ngunit ang dalandan ay mataas din sa potassium at acid. Ang mga taong may sakit sa kidney ay dapat mag-ingat sa pagkain ng dalandan o iba pang citrus fruits dahil maaari itong magdulot ng hyperkalemia o sobrang potassium sa dugo.

- Pakwan: Ang pakwan ay masarap at nakakapag-refresh lalo na sa mainit na panahon. Ngunit ang pakwan ay mataas din sa water content, na maaaring makasama para sa mga may sakit sa kidney. Ang sobrang tubig ay maaaring magdulot ng edema o pamamaga dahil hindi kayang i-excrete ng bato ang sobrang fluid.

Sa pagkain ng prutas, mahalagang alamin ang tamang dami at uri para maiwasan ang mga komplikasyon. Mas mainam na kumonsulta muna sa doktor o dietitian bago magbago ng diet. Sa pamamagitan nito, mas makakasiguro na ang kinakain ay nakabubuti para sa kalusugan ng bato.

 
Ang Mga Gulay

Ang mga gulay ay mahalagang bahagi ng isang malusog na diyeta, lalo na para sa mga taong may sakit sa kidney. Ang mga gulay ay nagbibigay ng mga bitamina, mineral, fiber at antioxidants na makakatulong sa pagpapabuti ng kalusugan ng bato at iba pang mga organo sa katawan. Ngunit hindi lahat ng gulay ay pare-pareho ang epekto sa kidney. May ilang mga gulay na dapat iwasan o limitahan ng mga taong may sakit sa kidney dahil sa kanilang mataas na nilalaman ng sodium, potassium o phosphorus. Ang mga ito ay maaaring magdulot ng pagtaas ng presyon ng dugo, pagkabuo ng bato o pagkasira ng buto.

Sa kabilang banda, may ilang mga gulay na mainam kainin ng mga taong may sakit sa kidney dahil sa kanilang mababang nilalaman ng sodium, potassium o phosphorus. Ang mga ito ay maaaring makatulong sa pagbaba ng presyon ng dugo, pag-iwas sa pagkabuo ng bato o pagpapalakas ng buto.

Narito ang ilan sa mga halimbawa ng mga gulay na mainam sa may sakit sa kidney:

- Bawang. Ang bawang ay isang magandang pampalasa na maaaring gamitin bilang pamalit sa asin. Ang bawang ay mayaman sa manganese, vitamin C at B6 at may anti-inflammatory properties na makakatulong sa kidney. Ayon sa isang artikulo mula sa Hello Doctor Philippines, ang bawang ay nagtataglay din ng sulfur compounds na may nutritional benefits para sa kidney.

- Sibuyas. Ang sibuyas ay isa pang pampalasa na maaaring gamitin bilang pamalit sa asin. Ang sibuyas ay mayaman din sa vitamin C, manganese, B vitamins at prebiotic fibers na nakakatulong sa digestive system. Ayon din sa Hello Doctor Philippines, ang sibuyas ay kilala bilang isang "sodium-free flavor" para sa renal-diet dishes.

- Cauliflower. Ang cauliflower ay isa pang masustansyang gulay na magandang source ng fiber at nutrients tulad ng vitamin C, K at folate. Mayroon din itong anti-inflammatory compounds tulad ng indoles na makakatulong din sa kidney.

- Turnips. Ang turnips ay kidney-friendly at mabisang pamalit sa mga gulay na may mataas na potassium tulad ng patatas at winter squash. Ang root vegetable na ito ay mayaman din sa fiber, nutrients tulad ng vitamin C, vitamin B6, manganese at calcium. Ayon naman sa Pinoy Healthy Living, ang turnips ay isa rin sa mga gulay na dapat kainin kapag may kidney problem.

- Repolyo. Ang repolyo ay mababa sa potassium at phosphorus, ngunit mataas sa vitamin C at K, at fiber. Ang repolyo ay maaaring kainin hilaw o lutuin bilang salad, coleslaw, o soup.

- Carrots. Ang carrots ay mababa rin sa potassium at phosphorus, ngunit mataas sa vitamin A, C, K, at B6, at beta-carotene. Ang carrots ay maaaring kainin hilaw bilang snack o lutuin bilang soup, salad, o side dish.

- Pipino. Ang pipino ay isa pang gulay na mababa sa potassium at phosphorus, ngunit mataas sa vitamin K, C, A, at B5, at water content. Ang pipino ay nakakapresko at nakakatanggal ng uhaw kaya maaaring kainin hilaw bilang salad o sandwich o ilagay sa tubig para magkaroon ng flavor.

- Lettuce. Ang lettuce ay isa sa pinakamababang potassium at phosphorus na gulay na maaaring kainin ng mga may sakit sa kidney. Ang lettuce ay mayaman din sa vitamin K, A, C, folate, at iron. Ang lettuce ay maaaring gamitin bilang base ng salad o wrap ng iba pang pagkain.

- Red bell pepper. Ang red bell pepper ay isang kulay-abong gulay na mainam para sa mga may sakit sa kidney dahil mababa rin ito sa sodium, potassium at phosphorus. Ang red bell pepper ay mayaman din sa vitamin C, A, B6, folic acid at fiber na nakakatulong sa kalusugan ng dugo, balat, mata at immune system. Ang red bell pepper ay masarap ding idagdag sa mga salad, sandwich o omelet.

- Celery. Ang celery ay isang crunchy at juicy na gulay na mainam para sa mga may sakit sa kidney dahil mababa rin ito sa sodium, potassium at phosphorus. Ang celery ay naglalaman din ng antioxidants tulad ng flavonoids at phenolic acids na nakakatulong sa pagpapababa ng blood pressure at cholesterol levels. Ang celery ay masarap ding kainin nang hilaw o ihalo sa mga juice o smoothies.

Ang mga nabanggit na gulay ay ilan lamang sa mga halimbawa ng mga gulay na mainam kainin ng mga taong may sakit sa kidney. Mahalaga pa rin na kumonsulta muna sa doktor o dietitian bago gumawa ng anumang pagbabago sa iyong diyeta upang matiyak ang iyong kaligtasan at kalusugan.

Ang mga gulay na hindi mainam para sa mga may sakit sa kidney ay ang mga sumusunod:
Ang mga gulay ay mahalagang bahagi ng isang masustansyang diyeta. Ngunit hindi lahat ng gulay ay maganda para sa mga taong may problema sa kidney. Ang ilang mga gulay ay maaaring magdulot ng pagtaas ng potassium, phosphorus, o oxalate sa dugo, na maaaring makasama sa kidney function.

Narito ang ilang mga halimbawa ng mga gulay na dapat iwasan o limitahan ng mga taong may sakit sa kidney at ang kanilang mga alternatibo:

- Spinach. Ang spinach ay isang dark leafy green na mayaman sa iron, vitamin A, at vitamin C. Ngunit ito rin ay may mataas na antas ng oxalate, na isang uri ng mineral na maaaring magbato sa bato. Ang mga taong may historya ng kidney stones o gout ay dapat mag-ingat sa pagkain ng spinach. Sa halip, maaari nilang subukan ang iba pang mga leafy greens na mas mababa ang oxalate, tulad ng kale, arugula, o romaine lettuce.

- Kamote. Ang kamote ay isang root vegetable na mayaman sa beta-carotene, vitamin C, at fiber. Ngunit ito rin ay may mataas na antas ng potassium, na isang mineral na kailangan ng katawan para sa normal na nerve at muscle function. Ang mga taong may sakit sa kidney ay dapat bantayan ang kanilang potassium intake dahil ang sobrang potassium ay maaaring makasama sa puso at kidney. Sa halip, maaari nilang subukan ang iba pang mga root vegetables na mas mababa ang potassium, tulad ng carrots, turnips, o radishes.

- Tomato. Ang tomato ay isang prutas na karaniwang ginagamit bilang isang gulay sa mga lutuin. Ito ay mayaman sa lycopene, isang antioxidant na maaaring makatulong sa pag-iwas sa ilang uri ng kanser. Ngunit ang tomato rin ay may mataas na antas ng potassium at phosphorus, na dalawang mineral na kailangan ng katawan para sa bone health at energy production. Ang mga taong may sakit sa kidney ay dapat limitahan ang kanilang phosphorus intake dahil ang sobrang phosphorus ay maaaring makasama sa buto at kidney. Sa halip, maaari nilang subukan ang iba pang mga prutas na mas mababa ang potassium at phosphorus, tulad ng pineapple, grapes, o apple.

- Mushrooms. Ang mushrooms ay isang uri ng fungi na ginagamit bilang isang sangkap sa iba't ibang mga lutuin. Ito ay mayaman sa protein, vitamin B, at selenium, isang mineral na kailangan ng immune system. Ngunit ang mushrooms rin ay may mataas na antas ng potassium at purine, na isang uri ng kemikal na maaaring mag-convert sa uric acid sa katawan. Ang mga taong may sakit sa kidney o gout ay dapat iwasan o limitahan ang pagkain ng mushrooms. Sa halip, maaari nilang subukan ang iba pang mga fungi na mas mababa ang potassium at purine, tulad ng enoki, shiitake, o oyster mushrooms.

- Espinaka. Ang espinaka ay isa sa pinakamataas na pinagmumulan ng oxalate, na isang kemikal na maaaring bumuo ng bato sa kidney. Ang mga taong may historya ng kidney stones o may mataas na antas ng oxalate sa ihi ay dapat na umiwas sa espinaka at iba pang mga gulay na may oxalate tulad ng rhubarb, beet greens, at Swiss chard.
- Mais. Ang mais ay isang uri ng gulay na mataas sa carbohydrates at calories, na maaaring magdulot ng pagtaas ng blood sugar at timbang. Ang mga taong may sakit sa kidney ay madalas na may diabetes o high blood pressure din, kaya dapat nilang kontrolin ang kanilang pagkain ng mais at iba pang mga starchy vegetables tulad ng patatas, kalabasa, at carrots.

- Broccoli. Ang broccoli ay isa sa pinakamasustansyang gulay na maaari mong kainin. Ngunit kung may sakit ka sa kidney, maaaring kailangan mong limitahan ang iyong pagkain nito. Ang broccoli ay mataas sa phosphorus, na isang mineral na kailangan ng katawan para sa pagbuo at pagpapanatili ng buto at ngipin. Ngunit ang sobrang phosphorus ay maaaring makipaglaban sa calcium at magdulot ng osteoporosis o pagkalambot ng buto. Ang mga taong may sakit sa kidney ay hindi kayang kontrolin ang kanilang antas ng phosphorus sa dugo, kaya dapat nilang bawasan ang kanilang pagkain nito.

Ang mga nabanggit na gulay ay hindi mainam para sa mga taong may sakit sa kidney dahil maaari nilang palalain ang kanilang kondisyon. Ngunit hindi ibig sabihin nito na dapat silang iwasan ang lahat ng gulay. Mayroon pa ring maraming iba pang mga gulay na mabuti para sa kanilang kalusugan, tulad ng carrots, cucumbers, lettuce, cabbage, at cauliflower. Ang mahalaga ay sundin ang payo ng kanilang doktor o dietitian tungkol sa tamang dami at uri ng gulay na dapat nilang kainin.

Ang mga prutas at gulay na ito ay ilan lamang sa mga maaaring makatulong sa mga taong may sakit sa kidney. Mahalaga rin na kumonsulta sa doktor o dietician para malaman ang tamang dami at uri ng pagkain na dapat kainin. Ang pagkain ng wastong prutas at gulay ay makakatulong sa pagpapabagal ng proseso ng chronic kidney disease at maipagpaliban ang dialysis. Ito rin ay makakatulong sa pagpapanatili ng magandang estado ng nutrisyon at maiwasan ang pagbagsak ng katawan. Bukod pa rito, ang pagkain ng wastong prutas at gulay ay makakatulong din sa pagbawas ng panganib ng sakit sa puso.

Sa konklusyon, ang mga taong may sakit sa kidney ay dapat maging maingat sa kanilang pagkain. Ang ilang mga prutas at gulay ay maaaring makatulong sa kanilang kalusugan, habang ang iba naman ay maaaring makasama. Mahalaga rin na kumonsulta sa doktor o dietician para malaman ang tamang dami at uri ng pagkain na dapat kainin. Ang pagkain ng wastong prutas at gulay ay isang mahalagang hakbang para maprotektahan ang bato at ang buong katawan.