Ang kamote ay isa sa mga pinakamasustansyang at masarap na pagkain na maaari mong kainin. Ang kamote ay kilala rin bilang sweet potato o sweet yam sa Ingles ay isang uri ng gulay na mayaman sa bitamina, mineral, fiber, at antioxidants na makakatulong sa iyong kalusugan at kagandahan.

Ang kamote ay hindi kaanak ng patatas o ube na karaniwang nakikita sa mga merkado. Ang kamote ay nagmula sa Latin America at dinala sa Pilipinas noong panahon ng mga Kastila. Ang salitang kamote ay hango sa salitang camote na ginagamit sa Amerikanong Espanyol na nanggaling naman sa salitang camotli na ginagamit ng mga Aztec.

Ang kamote ay may iba't ibang kulay at hugis depende sa uri nito. Mayroong puti, dilaw, orange, lila, at pula ang kulay ng balat at laman nito. Mayroon ding bilog, haba-haba, manipis, o makapal ang hugis nito. Ang kamote ay maaaring kainin nang hilaw o luto. Ito ay maaaring pakuluan, prituhin, ihawin, ihalo sa tinola o sinigang, gawing tinapay o kakanin, o gawing matamis na panghimagas.

Sa artikulong ito, tatalakayin natin ang mga sumusunod:

• Ang 10 pangunahing benepisyo ng kamote sa kalusugan.
• Ang katotohanan sa nutrisyon ng kamote
• Ang kamote bilang sangkap sa mga lutuin
• Ang tamang paraan ng pagpili ng magandang kalidad na kamote na ating bibilhin.

Ang Top 10 na Benepisyo sa Kalusugan ng Kamote

1. Nakakapagpababa ng blood sugar level. Ang kamote ay may mataas na nilalaman ng fiber at resistant starch na nakakatulong sa pagkontrol ng blood sugar level sa katawan. Ang fiber ay nagpapabagal ng pag-absorb ng glucose sa dugo, habang ang resistant starch ay nagpapababa ng insulin resistance at inflammation. Ang kamote ay mabuting pagkain para sa mga taong may diabetes o prediabetes.

2. Nakakapagpabuti ng digestive health. Ang fiber at resistant starch sa kamote ay nakakatulong din sa pagpapanatili ng maayos na digestive system. Ang fiber ay nagpapadami ng good bacteria sa bituka, habang ang resistant starch ay nagpapalakas ng intestinal barrier at immune system. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paggamot sa mga sakit tulad ng constipation, irritable bowel syndrome, at inflammatory bowel disease.

3. Nakakapagpataas ng immune system. Ang kamote ay mayaman sa bitamina A at C na mahalagang antioxidants para sa immune system. Ang bitamina A ay nakakatulong sa pagprotekta sa mga mucous membranes at skin mula sa mga infection, habang ang bitamina C ay nakakatulong sa paggawa ng white blood cells na lumalaban sa mga mikrobyo. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paglaban sa mga sakit tulad ng sipon, ubo, trangkaso, at iba pa.

4. Nakakapagpabuti ng eye health. Ang kamote ay mayaman din sa beta-carotene na isang precursor ng bitamina A na mahalaga para sa eye health. Ang beta-carotene ay nagbibigay ng kulay orange sa kamote at nakakatulong sa pagprotekta sa mga mata mula sa oxidative stress at ultraviolet rays. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paggamot sa mga sakit tulad ng dry eyes, night blindness, cataracts, at macular degeneration.

5. Nakakapagpabuti ng skin health. Ang kamote ay mayaman din sa iba pang antioxidants tulad ng vitamin E, anthocyanins, chlorogenic acid, at polyphenols na nakakatulong sa pagprotekta at pagpapaganda ng balat. Ang mga antioxidants na ito ay nakakatulong sa pagpigil sa premature aging, wrinkles, sun damage, acne, inflammation, at skin cancer. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pagbibigay ng mas malusog, mas makintab, at mas magandang balat.

6. Nakakapagpabuti ng brain health. Ang kamote ay mayaman din sa iba pang nutrients tulad ng potassium, magnesium, choline, folate, at iron na mahalaga para sa brain health. Ang potassium at magnesium ay nakakatulong sa pagregulate ng blood pressure at blood flow sa utak, habang ang choline, folate, at iron ay nakakatulong sa paggawa ng neurotransmitters at red blood cells na kailangan para sa cognitive function. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paggamot sa mga sakit tulad ng dementia, Alzheimer's disease, stroke, depression, at anxiety.

7. Nakakapagpabuti ng heart health. Ang kamote ay mayaman din sa iba pang phytochemicals tulad ng quercetin, kaempferol, coumaric acid, ferulic acid, at caffeic acid na nakakatulong sa pagprotekta at pagpapabuti ng heart health. Ang mga phytochemicals na ito ay nakakatulong sa pagbawas ng cholesterol level, blood pressure, inflammation, oxidative stress, platelet aggregation, at blood clotting na mga risk factors para sa heart disease. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paggamot sa mga sakit tulad ng hypertension, atherosclerosis, angina pectoris, myocardial infarction, at cardiac arrest.

8. Nakakapagpabuti ng bone health. Ang kamote ay mayaman din sa iba pang minerals tulad ng calcium, phosphorus, manganese, zinc, copper, selenium, na mahalaga para sa bone health. Ang calcium ay nakakatulong sa pagbubuo ng bone matrix, habang ang phosphorus, manganese, zinc, copper, selenium, ay nakakatulong sa pag-activate ng enzymes na kailangan para sa bone metabolism. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paggamot sa mga sakit tulad ng osteoporosis, osteomalacia, rheumatoid arthritis, gout, at fractures.

9. Nakakapagpabuti ng muscle health. Ang kamote ay mayaman din sa iba pang nutrients tulad ng protein, carbohydrates, vitamin B6, vitamin B12, na mahalaga para sa muscle health. Ang protein ay nakakatulong sa paggawa ng muscle fibers, habang ang carbohydrates ay nakakatulong sa pagbibigay ng energy source para sa muscle contraction. Ang vitamin B6 ay nakakatulong sa pag-convert ng glycogen to glucose para magamit bilang fuel para sa muscles, habang ang vitamin B12 ay nakakatulong sa paggawa ng red blood cells na nagdadala ng oxygen sa muscles. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paggamot sa mga sakit tulad ng muscle weakness, muscle cramps, muscle wasting, muscle injury, at muscle soreness.

10. Nakakapagpabuti ng mood at mental health. Ang kamote ay mayaman din sa iba pang compounds tulad ng tryptophan, tyrosine, phenylalanine, na mahalaga para sa mood at mental health. Ang tryptophan ay isang amino acid na precursor ng serotonin na isang neurotransmitter na nagbibigay ng happiness at relaxation. Ang tyrosine ay isang amino acid na precursor ng dopamine na isang neurotransmitter na nagbibigay ng motivation at reward. Ang phenylalanine ay isang amino acid na precursor ng norepinephrine na isang neurotransmitter na nagbibigay ng alertness at arousal. Ang kamote ay maaaring makatulong sa pag-iwas o paggamot sa mga sakit tulad ng mood disorders, depression, anxiety, stress, insomnia, addiction, at eating disorders.

11. Nakakatulong sa pag-iwas sa kakulangan sa bitamina A. Ang bitamina A ay mahalaga para sa mataas na paningin, malusog na balat, at matibay na immune system. Ang kakulangan nito ay maaaring magdulot ng pagkabulag, impeksyon, at iba pang mga problema sa kalusugan. Ang talbos ng kamote ay mayaman sa beta carotene, na isang antioxidant na nagiging bitamina A kapag naisipsip ng katawan   .

12. Nakakatulong sa pagbawas ng oxidative stress at panganib ng kanser. Ang oxidative stress ay isang kondisyon kung saan ang mga libreng radikal ay mas marami kaysa sa kakayahan ng katawan na labanan ang mga ito. Ang libreng radikal ay mga mapaminsalang molekula na maaaring sanhiin ang pagkasira ng DNA at iba pang mga selula. Ang oxidative stress ay nauugnay sa ilang mga chronic diseases tulad ng kanser, diabetes, at sakit sa puso. Ang talbos ng kamote ay naglalaman ng ilang mga phytochemicals tulad ng polyphenols at flavonoids na may anti-inflammatory at antioxidant na mga epekto. Ang mga phytochemicals na ito ay maaaring makatulong sa pag-neutralize o pagbawas ng pinsala mula sa mga libreng radikal.

Nutritional Facts

Ayon sa USDA, ang isang malaking sweet potato (180g) ay naglalaman ng mga sumusunod na nutrients:

Calories: 162

Tubig: 77%

Protein: 3.6 g

Carbs: 37 g

Sugar: 5.4 g

Fiber: 3.9 g

Fat: 0.1 g

Ang sweet potato ay isang mahusay na pinagkukunan ng vitamin C, vitamin A, at potassium. Ang mga sumusunod ay ang ilang mga vitamins at minerals na makikita sa sweet potato.:

Pro-vitamin A. Ang sweet potato ay may mataas na antas ng beta carotene, isang antioxidant na nagiging vitamin A sa katawan. Ang vitamin A ay mahalaga para sa paningin, balat, at immune system.

Vitamin C. Ang vitamin C ay tumutulong sa paggawa ng collagen, isang protein na responsable sa pagpapanatili ng kalusugan ng balat, buhok, kuko, kasu-kasuan, at buto. Ang vitamin C ay nakakatulong din sa paglaban sa impeksyon at pagbawas ng pamamaga.

Potassium. Ang potassium ay isang mineral na kailangan para sa pagpapanatili ng normal na blood pressure at fluid balance sa katawan. Ang potassium ay nakakatulong din sa pagpapalakas ng muscle at nerve function.

Manganese. Ang manganese ay isang trace mineral na kailangan para sa metabolism ng carbohydrates, fats, at amino acids. Ang manganese ay nakakatulong din sa paggawa ng enzymes na kailangan para sa antioxidant defense at bone formation.

B-vitamins. Ang sweet potato ay naglalaman din ng ilang B-vitamins tulad ng thiamine (B1), riboflavin (B2), niacin (B3), at pyridoxine (B6). Ang mga B-vitamins ay kailangan para sa energy production, nerve function, at red blood cell formation.

Ang Kamote Bilang Sangkap sa Mga Lutuin

Ang kamote ay maaaring lutuin sa iba't ibang paraan, tulad ng pinirito, inihaw, nilaga, ginataan, o ginawang tinapay, cake, o pie.

Ang kamote ay hindi lamang para sa mga tao, kundi maaari ring ipakain sa mga hayop. Ang dahon at bunga ng kamote ay maaaring gawing pataba o pakain sa mga baboy, manok, baka, o kambing. Ang balat ng kamote ay maaari ring gawing compost o organic fertilizer para sa mga halaman.

Ang kamote ay isa sa mga pinakamadaling itanim na gulay. Ito ay tumutubo sa halos lahat ng uri ng lupa at klima. Ang kamote ay hindi rin gaanong nangangailangan ng tubig o pestisidyo. Ang kamote ay maaaring anihin matapos ang tatlo hanggang anim na buwan mula sa pagtatanim.

Ang kamote ay tunay na isang kayamanan ng kalikasan na dapat nating pahalagahan at tangkilikin. Ang kamote ay hindi lamang sangkap sa mga lutuin, kundi isang mahalagang pagkain para sa ating kalusugan at kabuhayan.

Upang mas lalo nating maunawaan ang halaga ng kamote, narito ang ilang mga halimbawa ng mga lutuin na may kamote bilang sangkap:

- Kamoteng kahoy: Ito ay isang uri ng tinapay na gawa sa harina at kamoteng dilaw na niluto sa hurno. Ito ay malambot at matamis na masarap kainin habang mainit pa.

- Ginataang halo-halo: Ito ay isang uri ng minatamis na gawa sa iba't ibang klase ng gulay at prutas na niluto sa gata at asukal. Ang ilan sa mga sangkap nito ay saging, ube, langka, bilo-bilo, at syempre ang kamoteng dilaw.

- Sinigang na baboy: Ito ay isang uri ng sabaw na gawa sa baboy at iba't ibang klase ng gulay na niluto sa sampalok o iba pang asim na sangkap. Ang ilan sa mga gulay na ginagamit dito ay kangkong, labanos, okra, sitaw, at syempre ang kamoteng puti.

- Nilupak: Ito ay isang uri ng merienda na gawa sa nilagang kamoteng puti o dilaw na dinurog at hinanda kasama ang asukal, gata, margarina o mantikilya. Ito ay masarap kainin habang malamig pa.

- Kamote cue: Ito ay isang uri ng street food na gawa sa pinirito o inihaw na kamoteng puti o dilaw na binudburan ng asukal o caramel. Ito ay masarap kainin habang mainit pa.

Ang kamote ay isa sa mga halamang-ugat na dapat nating pahalagahan at tangkilikin dahil ito ay masustansya, masarap, at madaling iluto. Ito ay bahagi na rin ng ating kultura at kasaysayan bilang mga Pilipino. Ang kamote ay hindi lamang isang simpleng pagkain kundi isang simbolo ng ating pagkamalikhain at pagkamapagmahal sa sariling atin.

Mga Paraan ng Tamang Pagpili ng Magandang Kalidad na Kamote.

Paano nga ba natin malalaman kung ang isang kamote ay maganda ang kalidad? Narito ang ilang mga paraan na maaari nating sundin:

1. Tingnan ang kulay ng balat at laman ng kamote. Ang magandang kalidad na kamote ay may malinis at walang gasgas na balat na may pare-parehong kulay. Ang laman naman ay dapat na may matingkad na kulay na orange o dilaw, depende sa uri ng kamote. Iwasan ang mga kamote na may itim o puting mga bahagi sa balat o laman dahil ito ay senyales ng sira o bulok.

Halimbawa: Ang kamoteng kahoy ay may kulay kayumanggi ang balat at dilaw ang laman. Ang kamoteng violeta naman ay may kulay lilang balat at laman.

2. Haplosin ang balat ng kamote. Ang magandang kalidad na kamote ay may matigas at matibay na balat na hindi madaling masira o mapunit. Iwasan ang mga kamote na may malambot o makunat na balat dahil ito ay senyales ng luma o sobrang hinog.

Halimbawa: Kapag hinaplos mo ang balat ng kamote, dapat mong maramdaman ang katigasan at kasariwaan nito. Kapag naman nakapa mo ang mga lamog o lukot sa balat ng kamote, ibig sabihin ay hindi ito sariwa o baka naman nabagsak ito.

3. Pisain ang kamote. Ang magandang kalidad na kamote ay may matigas at malutong na laman na hindi madaling masira o mapisa. Iwasan ang mga kamote na may malambot o malata na laman dahil ito ay senyales ng sira o bulok.

Halimbawa: Kapag pinisil mo ang kamote, dapat mong marinig ang pagkalutong nito. Kapag naman sumabog o tumulo ang katas ng kamote, ibig sabihin ay sobrang hinog o sira na ito.

4. Amuyin ang kamote. Ang magandang kalidad na kamote ay may kaaya-aya at tamis-tamis na amoy na katulad ng amoy ng prutas. Iwasan ang mga kamote na may masangsang o mapait na amoy dahil ito ay senyales ng sira o bulok.

Halimbawa: Kapag inamoy mo ang kamote, dapat mong maamoy ang tamis at sarap nito. Kapag naman naamoy mo ang anghit o asim ng kamote, ibig sabihin ay panis o bulok na ito.

5. Timbangin ang kamote. Ang magandang kalidad na kamote ay may bigat na proporsyonal sa laki nito. Iwasan ang mga kamote na masyadong mabigat o masyadong magaan dahil ito ay senyales ng sobrang tubig o kaya naman ay sobrang tuyot.

Halimbawa: Kapag tinimbang mo ang kamote, dapat mong makita ang tamang bigat nito sa timbangan. Kapag naman napansin mong masyadong gaan o bigat ang isang kamote kumpara sa iba, ibig sabihin ay hindi ito maganda.

Sa pamamagitan ng mga paraang ito, maaari nating makakuha ng magandang kalidad na kamote na maaari nating gamitin sa iba't ibang lutuin at pagkaing Pinoy. Sana ay nakatulong ang artikulong ito sa inyo at sana ay mas lalo pa nating mahalin at suportahan ang ating sariling produkto.

Sa madaling salita, ang kamote ay isang superfood na dapat mong isama sa iyong diyeta. Ang kamote ay hindi lamang masarap kundi pati na rin masustansya. Ang kamote ay mayroong maraming benepisyo para sa iyong kalusugan at kagandahan. Kaya ano pa ang hinihintay mo? Subukan mo na ang kamote!